Nhân kỷ niệm 770 năm sinh Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn (1254 - 2024), ngày 13 tháng 7 năm 2024 tại Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An, Viện Sử học (Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam), phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao (Ủy ban Nhân dân tỉnh Nghệ An), Họ Hoàng/Huỳnh Nghệ An (Hội đồng họ Hoàng/Huỳnh, Nghệ An), đã tổ chức Hội thảo khoa học: “Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn (1254 - 1339)”.
Ban tổ chức đã nhận được 29 tham luận, trên cơ sở đó chia thành 3 chủ đề: Phần 1: Quê hương và thân thế của Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn; Phần 2: Sự nghiệp của Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn; Phần 3: Sát hải Đại vương trong tâm thức nhân dân và việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa.
Hoàng Tá Thốn (1254 - 1339), là một đại thần dưới triều Trần, có nhiều công trong cuộc kháng chiến cống quân Nguyên-Mông lần thứ 3 (1288). Ông sinh năm 1254 tại làng Vạn Phần, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Thuở nhỏ, ông có sức khỏe hơn người và sớm được đi học, nhưng Hoàng Tá Thốn chỉ thích võ nghệ, nên cha mẹ cũng chiều lòng, ở tuổi thanh niên ông nổi tiếng là người khỏe mạnh, võ nghệ cao cường. Đặc biệt, ông có tài bơi lội, lặn lâu dưới nước.
Tại Hội thảo có 10 tham luận được trình bày, cụ thể: Tướng quân Hoàng Tá Thốn với dòng họ Hoàng Nghệ An trong dòng chảy lịch sử (Thiếu tướng Hoàng Kiền); Nghệ An trong các cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông và chống Chiêm Thành thời Trần (PSG.TS Nguyễn Đức Nhuệ); Sự nghiệp của Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn (TS. Lê Quang Chắn); Hàng tướng quân Nguyên bị bắt ở Đại Việt năm 1288 và vai trò của Hoàng Tá Thốn trong việc xử trí Ô Mã Nhi (TS. Nguyễn Quốc Sinh); Các thần tích về Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn (Đào Tam Tỉnh); Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn trong đời sống tín ngưỡng của cư dân Nghệ An (ThS. Phan Thị Anh); Bảo tồn và phát huy giá trị hệ thống di tích thờ Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn ở Hà Tĩnh (ThS. Nguyễn Trí Sơn); Hệ thống các đền thờ Sát hải Đại vương trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa (TS. Phạm Văn Tuấn); Công tác tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị các di tích thờ Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn tại Nghệ An trong bối cảnh hiện nay (Ban Quản lý Di tích Nghệ An); Hậu duệ của ngài Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn trên đất Nghệ An (Hoàng Viết Đường). Bên cạnh đó, tại Hội thảo đã có nhiều ý kiến thảo luận và kiến nghị về các chủ đề liên quan như: vai trò của Hoàng Tá Thốn trong lịch sử, về bảo tồn, phát huy giá trị của các di tích thờ Hoàng Tá Thốn,…
Kết luận Hội thảo, đồng chí Bùi Đình Long-Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An nêu rõ: Thứ nhất, Hội thảo đã khẳng định công lao và sự nghiệp to lớn của Sát hải Đại vương Hoàng Tá Thốn trong sự nghiệp chống giặc cứu nước thời Trần; thứ hai, một số vấn đề tiếp tục nghiên cứu cũng như sớm hoàn thiện công tác bảo tồn, tu bổ và phát huy giá trị của các di tích gắn với Hoàng Tá Thốn, để đáp ứng nguyện vọng của nhân dân đặc biệt là với con cháu trong dòng họ; thứ ba, Hội thảo đề nghị Viện Sử học, Viện Nghiên cứu Hán Nôm, dòng họ Hoàng/Huỳnh và các cơ quan liên quan phối hợp với tỉnh Nghệ An đề nghị Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch xếp hạng Quốc gia các di tích gốc liên quan đến Hoàng Tá Thốn tại quê hương ông; Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Nghệ An cần sớm làm hồ sơ để nâng cấp di tích mộ Hoàng Tá Thốn là di tích cấp Quốc gia, các đơn vị cấp huyện, xã nơi có di tích liên quan tới Hoang Tá Thốn làm tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị,…
